Thi tuyển phương án kiến trúc là cần thiết
Theo đó, Tp.Hà Nội giao Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình giao thông thành phố phối hợp với Hội Kiến trúc sư Việt Nam tổ chức thi tuyển rộng rãi phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo.
Trước đó, Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội - Nguyễn Trúc Anh đã có văn bản báo cáo UBND Tp.Hà Nội về các vấn đề liên quan đến phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo.
Cụ thể, ngày 28/9/2021, Sở đã tổ chức buổi làm việc với Hội Kiến trúc sư Việt Nam và các cơ quan, đơn vị liên quan để trao đổi, làm rõ, từ đó đề xuất triển khai thực hiện tiếp việc tuyển chọn (hoặc thi tuyển) phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo.
Tại cuộc họp, lãnh đạo Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã đánh giá công tác tổ chức tuyển chọn phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo thời gian qua là nghiêm túc, bài bản và tuân thủ theo quy định pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, việc chỉ có một đơn vị tư vấn chuyên ngành về giao thông (Tổng Công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải – TEDI) nghiên cứu đề xuất các phương án về kiến trúc cầu là chưa hợp lý mà cần có sự hợp tác với các đơn vị tư vấn thiết kế kiến trúc có uy tín (kể cả quốc tế).
Về hình thức kiến trúc, Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, do vị trí, vai trò công trình cầu Trần Hưng Đạo trong tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan và giao thông khu vực rất đặc biệt nên Hội Kiến trúc mong muốn đây là công trình tạo điểm nhấn về kiến trúc.
Từ đó, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đề nghị Hà Nội xem xét hai phương án: Tổ chức thi tuyển rộng rãi (thời gian thực hiện khoảng 2,5 tháng và có sự tham gia của các đơn vị tư vấn thiết kế kiến trúc quốc tế) hoặc nếu tiếp tục thực hiện tuyển chọn thì mời các đơn vị tư vấn trong nước và quốc tế đề xuất thêm các phương án thiết kế kiến trúc để tuyển chọn bổ sung. Hội sẵn sàng tham gia để lựa chọn được phương án tối ưu.
Xung quanh vấn đề thi tuyển phương án thiết kế cầu Trần Hưng Đạo, sáng 12/10, trao đổi với ĐS&PL, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội cho hay, những công trình quan trọng cần phải có thi tuyển phương án thiết kế nhằm huy động trí tuệ, sự sáng tạo của nhiều người. Vấn đề quan trọng là thành lập hội đồng để tuyển chọn, chấm thi.
“Việc thi tuyển kiến trúc từng có tiền lệ rồi, có quy định pháp lý và hội đồng chấm tuyển chọn cũng nhiều. Ví dụ như cầu Nhật tân có rất nhiều phương án lựa chọn. Theo đó, việc thiết kế cầu Trần Hưng Đạo phải là công trình tạo điểm nhấn về kiến trúc”, ông Nghiêm nói.
TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm đặc biệt lưu ý, khi xây dựng bất kỳ phương án nào phải thực hiện đúng quy định của pháp luật. Phương án thi tuyển được điểm cao nhất sẽ là một trong những cơ sở sau này để lựa chọn chứ không phải căn cứ phương án nào được chấm điểm cao nhất là để tổ chức thi công ngay. Đây là quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ cũng là vấn đề cốt lõi trong đầu tư xây dựng.
Theo đánh giá của TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, cầu Trần Hưng Đạo là cầu trong nội đô lịch sử, kết nối các khu trung tâm, tạo tiền đề cho sự phát triển đô thị trung tâm; giúp hình thành sự liên kết mới nhằm gắn kết với phía bắc sông Hồng. Đây là vai trò quan trọng của cầu Trần Hưng Đạo.
“Việc thiết kế cầu ra làm sao, phong cách như thế nào thì trong khi thi tuyển cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề này. Trong thực tiễn của Hà Nội cũng như các nước trên thế giới, mỗi cây cầu là một biểu tượng văn hóa, khoa học kỹ thuật của một thời kỳ nhất định.
Theo tôi việc thi tuyển là cần thiết. Ở Pháp, Hàn Quốc mỗi cây cầu mang biểu tượng văn hóa, khoa học kỹ thuật riêng có nên khi lựa chọn phương án thiết kế phải thận trọng và học tập kinh nghiệm từ các nước. Tôi đánh giá, với kinh nghiệm của Hà Nội cũng xử lý được rồi nhưng cần quan tâm hơn nữa khi lựa chọn phương án thiết kế, thi công.
Phải thống nhất được quan điểm, thực hiện đúng pháp luật. Tôi nhấn mạnh, phương án được giải nhất không có nghĩa là phương án được lựa chọn thi công mà chỉ là cơ sở ưu tiên trong lựa chọn”, ông Nghiêm nói.
Sáng tạo thì không có giới hạn
TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm cho hay: “Theo dự kiến quy hoạch, sông Hồng sẽ có tới 18 cây cầu (hiện có 6 cây cầuPV). Vừa qua, mỗi cây cầu của chúng ta đều có sự thành công. Cầu Long Biên là cây cầu mở đầu cho giai đoạn kết nối Hà Nội với các khu vực phía Bắc, thể hiện vai trò trung tâm và đến bây giờ nó trở thành di sản về kết cấu thép. Trên thế giới cũng chỉ còn 4 cây cầu kết cấu thép là di sản như cầu Long Biên.
Cầu Thăng Long sau khi lựa chọn phương án, thi công- đây là cây cầu biểu hiện mối quan hệ của phe XHCN. Cầu Chương Dương được ví là cây cầu nội lực vì hoàn toàn do Việt Nam thiết kế.
Tiếp đến, cầu Thanh Trì là biểu hiện của sự hội nhập quốc tế bởi vì chúng ta kết hợp với các nước vừa lựa chọn vừa thi công. Cây cầu Vĩnh Tuy là cây cầu phát huy trí tuệ cảu Việt Nam. Đặc biệt nhất là cây cầu Nhật Tân- có quá trình chuẩn bị vào khoảng gần 10 năm. Khi tôi còn làm, vấn đề lựa chọn phương án được bàn thảo kỹ lưỡng. Cây cầu thể hiện kết cấu kỹ thuật hiện đại”.
Nói về phương án thiết kế, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh: “Sáng tạo thì không có giới hạn được nhưng tôi lưu ý những thiết kế phải mang được biểu tượng văn hóa, kết nối được nội đô lịch sử của Hà Nội với những khu vực phát triển mới- Đó cũng là định hướng chung rồi. Về phong cách kiến trúc, châu Âu hay Đông Dương, truyền thống hay hiện đại phải tùy vào tầm, tác động của định hướng đến người sáng tạo”.
Trong một diễn biến liên quan, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam - TS.KTS Phan Đăng Sơn vừa ký văn bản gửi UBND Tp.Hà Nội góp ý về kiến trúc dự án cầu Trần Hưng Đạo.
Theo Hội KTS Việt Nam, cầu Trần Hưng Đạo là dự án giao thông quan trọng bắc qua sông Hồng, 1 trong 18 cây cầu hiện đại được xây dựng theo đồ án quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Cầu được xây dựng sẽ góp phần vào phát triển hệ thống hạ tầng giao thông của Thủ đô, đồng thời tạo diện mạo kiến trúc đô thị Hà Nội một điểm nhấn kiến trúc quan trọng. Việc lựa chọn hình thức kiến trúc cầu cần được cân nhắc xem xét, nghiên cứu cẩn trọng.
Theo Hội Kiến trúc sư Việt Nam không nên tiếp tục vận dụng yếu tố quá độ quy định pháp luật theo hình thức tuyển chọn mà nên thực hiện thi tuyển kiến trúc theo quy định của Luật Kiến trúc với dự án cầu Trần Hưng Đạo.
Đánh giá về phương án được Hội đồng tuyển chọn kiến trúc cầu mang “phong cách cổ điển xứ Đông Dương” Hội Kiến trúc sư Việt Nam nêu quan điểm không nên lặp lại phong cách kiến trúc “Đông Dương” như thuyết minh của tác giả đồ án.
Hơn nữa, phương án đưa ra từ đầu đến nay cũng không phải là phong cách kiến trúc Đông Dương mà là hình thức mô phỏng khiên cưỡng, pha trộn với nhiều chi tiết kiến trúc châu Âu từ thời Trung cổ... Nếu muốn khai thác giá trị kiến trúc Pháp thuộc thì chỉ nên phát triển tinh thần cốt lõi của kiến trúc đó trong kiến trúc cầu hiện đại. Đó là sự ổn định, đĩnh đạc, sang trọng, thanh nhã.
Ngân Giang
Bài đăng trên ấn phẩm tạp chí in Đời sống & Pháp luật Thứ 5 (số 167)
