Tại Nhật Bản, không có sách giáo khoa chung áp dụng trên toàn quốc. Mỗi trường sử dụng sách giáo khoa riêng từ các nhà xuất bản khác nhau. Tuy nhiên, chúng phải được Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ (MEXT) kiểm tra, đánh giá và phê duyệt.
Các tiêu chuẩn giáo dục trường học được đánh giá lại sau 3 đến 5 năm và sách giáo khoa từ các nhà xuất bản cũng được cập nhật theo khung này. Ngoài ra, sách giáo khoa được cung cấp cho học sinh, sinh viên miễn phí, từ nguồn ngân sách chính phủ.
Hàn Quốc, bắt đầu từ năm 2021 đến nay, toàn bộ học sinh từ cấp tiểu học lên đến trung học phổ thông tại Hàn Quốc đều được hưởng giáo dục miễn phí (bao gồm tiền học phí, sách giáo khoa và phí hỗ trợ vận hành trường học). Sau khi sử dụng, các học sinh không phải trả lại sách.
Hiện ở Hàn Quốc có khoảng 5 - 6 bộ sách giáo khoa khác nhau ở mỗi lớp học. Giáo viên, các trường sẽ quyết định dạy sách gì, nội dung gì, miễn sao họ đảm bảo yêu cầu chung của Bộ Giáo dục đưa ra.
Tại Australia, các trường học không có sách giáo khoa mà dạy theo syllabus (đề cương, chương trình học) do bộ phận khảo thí của cơ quan giáo dục bang đưa ra. Giáo viên chủ động chọn tài liệu, các loại sách để dạy cho học sinh, miễn sao đáp ứng được kiến thức và nội dung chương trình.
Dù vậy, Australia vẫn có chương trình giảng dạy chuẩn quốc gia cho từng khối lớp. Các bang được quyền tự chủ nên chương trình có thể giống hoặc khác ít nhiều so với chương trình chung; thậm chí thay đổi cho phù hợp với tình hình ở bang.
Ở Mỹ cũng có sách giáo khoa. Tuy nhiên, giáo viên chủ yếu dựa vào khung chương trình (curriculum map, pacing guide) chứ ít sử dụng sách giáo khoa. Khung chương trình sẽ do học khu soạn ra, chia thành hai học kỳ, mỗi kỳ hai quý (18 tuần), gồm những tiêu chuẩn nhất định.
Ví dụ, ở bang Texas, Hội đồng Giáo dục sẽ đặt ra các tiêu chuẩn và chương trình giảng dạy. Một tiểu ban của hội đồng cũng chọn ra 5 cuốn sách giáo khoa ở mỗi môn để các trường lựa chọn. Sau khi các tiêu chuẩn được thông qua, các công ty sách giáo khoa sẽ điều chỉnh những ấn bản mới của họ dựa trên đó.
Ở các bang khác cũng tương tự. Các học khu dựa trên lời khuyên từ những ủy ban giáo viên của mỗi bộ môn, sẽ thông qua các sách giáo khoa chính. Cách tiếp cận này xem xét đầy đủ hơn đặc thù của các học khu riêng lẻ về văn hóa và cộng đồng dân cư.
Tại Vương quốc Anh, sách giáo khoa được các doanh nghiệp tổ chức biên soạn, Bộ Giáo dục sẽ thẩm định. Không có bộ sách giáo khoa riêng do Bộ Giáo dục Anh biên soạn.
Hàng năm, giáo viên sẽ chọn lựa các đầu sách giáo khoa phù hợp để soạn giáo án. Đồng thời, học sinh cũng có quyền lựa chọn sách để học trong một khuôn khổ nhất định và có trách nhiệm tự thu thập thông tin để góp ý trên lớp, sử dụng khi làm bài thi hay kiểm tra.
Học sinh cấp 3 ở "đất nước mặt trời không bao giờ lặn" thường phải tự xây dựng lập trường và nhu cầu riêng nên việc học theo nhiều sách giáo khoa. Các giáo viên sẽ đóng vai trò là người định hướng, tư vấn cho học sinh trong việc khai thác thông tin để giải được đề bài học tập.
Tại Trung Quốc, sách giáo khoa ở tiểu học và trung học do cơ quan giáo dục cấp tỉnh, thành phố hoặc cấp huyện chọn. Mỗi khu vực phải chọn ít nhất ba bộ sách giáo khoa trong số những bộ được phép sử dụng.
Kể từ mùa thu năm 2019, một số trường tiểu học và trung học của Trung Quốc bắt đầu sử dụng tài liệu giảng dạy thống nhất trên toàn quốc do Bộ Giáo dục ban hành ở ba môn là Lịch sử, Hán ngữ cùng Đạo đức và Pháp quyền. Tài liệu này dự kiến được sử dụng cho tất cả cấp học trong cả nước vào năm 2025.
Theo lãnh đạo Cục Tài liệu giảng dạy thuộc Bộ Giáo dục Trung Quốc, sách giáo khoa mới cho ba môn học trên sẽ "phản ánh ý chí quốc gia cũng như các giá trị xã hội chủ nghĩa cốt lõi, đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục học sinh".
Tại Pháp, Bộ Giáo dục sẽ ban hành khung chương trình giáo dục. Còn các bộ sách giáo khoa sẽ được các doanh nghiệp công lập và tư nhân tổ chức biên soạn, phát hành dựa trên sự kiểm định, chấp thuận của Bộ Giáo dục Pháp.
Người quyết định chọn sách là giáo viên. Trước mỗi năm học, giáo viên sẽ đề xuất lên hội đồng giáo dục trường danh mục các sách giáo khoa mong muốn được dạy cho học sinh. Dựa trên nguyện vọng của giáo viên, nhu cầu học sinh, nhà trường sẽ thảo luận và chốt danh mục sách giáo khoa trong chương trình giảng dạy.
Pháp cũng xây dựng một ủy ban quốc gia có quyền phê chuẩn và giám sát tất cả xuất bản phẩm cho người đọc trẻ tuổi. Điều đó có nghĩa là tất cả các sách, không chỉ sách giáo khoa phục vụ các đối tượng tuổi học sinh, đều chịu sự giám sát của cơ quan này.
Thủy Tiên(T/h)
